Zwangerschapsdepressie is de meest voorkomende ziekte bij aanstaande en nieuwe mama’s. Naar schatting krijgen in Vlaanderen jaarlijks zo’n 13.000 zwangere of bevallen vrouwen mentale gezondheidsproblemen. Dat staat haaks op de roze wolk waarop pas bevallen mama’s zogezegd zouden moeten vertoeven. Het Gentse initiatief ‘Wolk in mijn hoofd’ durft een van de laatste grote taboes te doorbreken en stelt toekomstige of kersverse mama’s gerust: ‘Je kunt er niets aan doen dat je je zo voelt. Dit is geen keuze. Het is niet jouw schuld.’
Zwangerschapsdepressie komt vaak voor
De cijfers liegen er niet om: jaarlijks kampen 13.000 vrouwen met depressieve klachten tijdens en na de zwangerschap. En dat zijn alleen nog maar de vrouwen die hulp hebben gevraagd en gekregen.
Daarnaast zijn er nog tal van vrouwen in de schemerzone, omdat ze zelf de ernst van hun problemen niet (durven) inzien, of door hun omgeving niet worden aangespoord om hulp te zoeken. Het Gentse initiatief ‘Wolk in mijn hoofd’ wil zowel preventief als behandelend werken.
Want het is wel wat. Eeuwenlang werd vrouwen voorgehouden dat zwanger zijn en bevallen onlosmakelijk verbonden is met het vrouw-zijn. Dat het iets is wat je erbij neemt en waar je niet te veel over moet zeuren.
Je hebt net een kind gekregen, in veel gevallen is dat een gewenst kind, waarom in godsnaam zou je daar dan moeilijk over doen? En dat het kind veel huilt, dat je moe bent en nauwelijks tijd hebt voor iets anders dan voeden, slapen en eten: dat is nu eenmaal de tol die je betaalt als ouder.
LEES OOK > Vadercoach Niki Vanhamel: ‘Huilen is voor een baby een behoefte, net als eten en slapen’
Weinig begrip voor negatieve gevoelens
Er heerst nog veel onbegrip voor de gevoelens van wanhoop en depressie die veel vrouwen voelen tijdens de zwangerschap, maar vooral kort na de bevalling.
Van een pas bevallen vrouw wordt verwacht dat ze blij is, overloopt van geluk, en meteen van haar pasgeboren baby houdt. Terwijl de realiteit vaak helemaal anders in elkaar zit.
Gelukkig duiken er de laatste jaren hier en daar mensen op die het taboe durven te doorbreken. Vrouwen die zeggen dat ze helemaal niet zo gelukkig waren in de eerste maanden na de bevalling.
Dat ze geen zin hadden om voor hun kind te zorgen, laat staan dat ze ervan konden houden. Dat ze moe waren, het gehuil niet meer aankonden en alleen maar wilden slapen. Op de website van Wolk in mijn hoofd vind je heel wat getuigenissen van lotgenoten.
LEES OOK > Roze wolk gezocht
De babyblues
Mentale gezondheidsproblemen rond de bevalling kunnen verschillende vormen aannemen. Ze zijn niet allemaal even ernstig, maar moeten wel voldoende aandacht krijgen.
Zo hebben veel vrouwen alleen last van de zogenaamde ‘babyblues’: tijdens de eerste tien dagen na hun bevalling worden ze overweldigd door emoties en hebben ze last van angstgevoelens, spanning en huilbuien.
Dit is heel normaal: het ligt aan de hormonale veranderingen die je lichaam ondergaat en gaat in de meeste gevallen ook gewoon over. Erover praten helpt en kan de druk om blij te zijn al wat wegnemen.
Perinatale depressie of zwangerschapsdepressie
Je kunt je ook je hele perinatale periode (de periode vanaf de zwangerschap tot je baby 12 maanden is) heel kwetsbaar voelen. 1 op de 5 vrouwen heeft in deze periode emotionele klachten.
Dat gaat van zich gespannen voelen tot piekeren en angstig zijn, maar er zijn ook vrouwen die merken dat ze niet meer blij kunnen zijn en moeilijk nog kunnen genieten van de dingen die ze anders wel leuk vinden.
Als de spanningsklachten langer dan 2 à 3 weken aanhouden en je sombere en negatieve gevoelens nog heviger worden, is het mogelijk dat je een perinatale depressie of angststoornis doormaakt. Vaak gaan de symptomen van depressie en angst samen.
De meeste vrouwen in deze situatie voelen zich verdrietig, uitgeput, futloos of zelfs wanhopig. Dat zijn symptomen van een depressie.
Als je intense spanningen of angst ervaart, zodat je je belemmerd voelt in het uitvoeren van je dagelijkse activiteiten, kan het zijn dat je een angststoornis hebt. In de postnatale periode maken sommige vrouwen ook een postpartumpsychose door.
Oorzaken: stress, perfectionisme, geen hulp durven te vragen, …
Een zwangerschapsdepressie kan aan veel factoren liggen en vaak is het een samenloop van omstandigheden. Een baby krijgen is een belangrijke gebeurtenis. Je bent blij, maar je krijgt er ook een heleboel stress door.
Als je daarnaast ook nog eens hebt moeten verhuizen, je job kwijt bent geraakt of complicaties hebt gehad bij de bevalling, kan dat een depressie ‘triggeren’.
Veel ouders willen het perfect doen met hun eerste spruit: ze willen én klaarstaan voor al het bezoek, én een brandschoon huis hebben, én er goed uitzien. Soms wordt de druk zo hoog, dat je uitgeput raakt.
Heel wat mama’s piekeren zich bovendien suf over wat er fout kan lopen met de baby, over hoe ze zijn als mama, of ze niet te veel het een of juist het andere doen, etc.
Ze durven maar moeilijk hulp te vragen aan vrienden of familie en blijven vaak alleen zitten met hun twijfels, pijn, vragen, en emoties. Toch is het belangrijk dat je over die gevoelens praat, dat je zo snel mogelijk professionele hulp zoekt en met een behandeling start. Hoe sneller je hulp zoekt, hoe sneller je zal herstellen.
LEES OOK > Perfecte ouders bestaan niet, een pleidooi voor mild opvoeden
Hoe geraak je hieruit?
Bij de meeste vrouwen komt het goed dankzij een behandeling, maar elke depressie of angststoornis is uniek en vraagt daarom ook een unieke aanpak. De eerste stap is te weten komen wat er aan de hand is, hoe ernstig de situatie is, hoe de ziekte in elkaar zit, wat de symptomen zijn en hoe je ze kunt behandelen.
Een pre- of postnatale depressie wordt doorgaans behandeld met medicatie, psychotherapie of een combinatie van beide. Soms wordt bij depressieve en angstklachten ook gedragstherapie aangeraden, zodat je weer wat actiever wordt, je minder isoleert en je denkgewoonten in vraag leert te stellen.
Vaak liggen negatieve gedachten immers aan de basis van depressie en angststoornissen.
Soms wordt er gekozen voor andere therapievormen, zoals systeemtherapie en interpersoonlijke therapie. Medicatie wordt vaak voorgeschreven voor ernstige depressieve stoornissen en angststoornissen. Zeker in combinatie met psychotherapie worden er goede resultaten geboekt.
Moeder en Baby-afdeling
In de vele getuigenissen die je kunt lezen op de website van Wolk in mijn hoofd, verwijzen de vrouwen in kwestie naar de Moeder en Baby-afdeling van het ziekenhuis waar ze geholpen werden.
Op zo’n afdeling kun je je laten opnemen voor een bepaalde periode, samen met je baby, om te bekomen van alles wat je de afgelopen maanden hebt doorgemaakt. Je krijgt er de kans om bij te slapen, je baby rustig te leren kennen, en dankzij de therapie kom je er langzaam maar zeker weer bovenop.
Je vindt een Moeder en Baby-afdeling in Gent en in Zoersel.
Tips voor mama’s (in spe)
- Aanvaard de hulp die je wordt aangeboden
- Geen zin in bezoek? Wees eerlijk!
- Je bent onmisbaar voor je kind. Ook al kost het jou veel moeite, besteed zorg en aandacht aan je baby. Maar weet ook: je hoeft dit niet alleen te doen.
- Rust voldoende. Aanvaard het als mensen je voorstellen om op de baby te passen.
- Vind energie in de dingen die je vroeger leuk vond: lees een boek, neem een bad of maak een wandeling.
- Bij terugval: niet wanhopen. Herstel gaat met vallen en opstaan.
LEES OOK > Prioriteiten stellen als ouder: moet ik dit NU doen?
Met een baby in huis ziet je leven er een pak anders uit. Onze nieuwsbrief voor jonge ouders groeit mee met je kindje en zit boordevol herkenbare verhalen en boeiende weetjes. Schrijf je hier snel in!
Gepubliceerd op: 18/11/2019, laatste update op: 06/06/2023
Tags: babyblues