De Europese Unie heeft als doel om in 2050 het eerste klimaatneutrale continent te worden en sloot daarom het EU klimaatpact. Hoe meer mensen bij dat pact betrokken worden, hoe beter. Want iedereen kan (lees: moet) helpen. Jawel, ook jij. En ook je gezin. Geen idee hoe je dat aanpakt? We vragen het aan Frank Deboosere (63) en Simon Sterck (17), twee enthousiaste ambassadeurs van het EU Klimaatpact. Twee mannen met een missie die vol vuur hun klimaatvriendelijke tips en ideeën delen. Zo kunnen we ‘r vandaag nog aan beginnen en van onze planeet een schonere plek maken.
Geitenwol
Jullie zijn allebei aangesteld als ambassadeurs van het EU-klimaatpact. Wat wordt er precies van jullie verwacht?
Simon: In heel de EU werden klimaatambassadeurs aangesteld om de boodschap van de klimaatuitdaging te verspreiden én om een trekkende rol te spelen. Door zelf in onze directe omgeving klimaatacties te ondernemen willen we mensen inspireren om dit ook te doen.
En dat hoeven dus niet meteen megagrote projecten te zijn?
Simon: Zeker niet. Iedereen, ongeacht de leeftijd, kan zijn steentje bijdragen. Ikzelf was in het eerste middelbaar ook al met het klimaat bezig, en ik vestigde daar in de leerlingenraad regelmatig de aandacht op.
Tieners kunnen in hun school bijvoorbeeld een klimaatteam oprichten en samen met de directie bekijken hoe er omgegaan wordt met voedselresten en met afval. Wordt er goed gesorteerd? Wat kan er beter? Dat lijken misschien kleine dingen, maar als dit op elke school in Europa gebeurt, heb je echt wel een serieuze impact.
Vanwaar komt jouw engagement voor het klimaat, Simon?
Simon: Ik ben altijd al geboeid geweest door het nieuws, en dan kan je er gewoon niet naast kijken: de feiten spreken voor zich. Mijn ouders gaven me een groot rechtvaardigheidsgevoel mee, en als ik dan zie dat er onrecht is in de wereld, dat mensen in het Zuiden de gevolgen moeten dragen van de problemen die wij hebben veroorzaakt, vind ik dat het onze plicht is om er iets aan te doen.
Frank, we kennen allemaal jouw passie voor het klimaat, maar was jij daar op jonge leeftijd ook al zo mee bezig?
Frank: Ik was altijd al begeesterd door de sterren en door de wetenschap, maar toen ik in 1987 begon op het KMI, werd er gewoon nog niet gerept over een klimaatprobleem. Ik heb geleidelijk aan die bocht gemaakt en samen met heel wat wetenschappelijke instellingen gezien wat er aan de hand is. Ik heb dan beslist om zelf een beetje het goeie voorbeeld te geven, en dat werkt echt.
En nee, we moeten niet terug naar de geitenwollen sokken. Maar sinds ik de omslag heb gemaakt, sinds ik op een andere manier omga met mobiliteit en heel vaak de fiets neem, voel ik simpelweg dat het goed is voor mijn lichaam, mijn hoofd én mijn portemonnee.
Je kan geld uitsparen door lief te zijn voor de aarde, da’s toch een mooie boodschap? Ik hoop en denk dat we daardoor heel wat mensen gaan meekrijgen. Wist je trouwens dat het hier maar zeven procent van de tijd regent? ‘Slecht weer’ kan dus echt geen excuus zijn om niet op de fiets te kruipen!
LEES OOK > Ook na de coronacrisis: blijven fietsen allemaal!
Kom op straat
Simon, jij bent zelf student, zijn er concrete acties en tips die je kan meegeven aan je leeftijdgenoten?
Simon: Je hoeft zeker geen wetenschapper te zijn om iets te veranderen, je informeren is al een goeie eerste stap. Er zijn massa’s degelijke video’s en documentaires die uitleggen welke klimaatproblemen er zijn en wat je er kan aan doen. Als je die zorgvuldig bekijkt, zal je mindset automatisch veranderen: je krijgt een andere houding ten opzichte van het klimaat en dan komt er vanzelf ook een verandering in je gedrag.
Een concrete actie die jongeren sowieso kunnen ondernemen, is minder consumeren. Waarom zou je een kledingstuk kopen dat nieuw gemaakt is en uit Amerika komt, terwijl er massa’s tweedehandswinkels zijn waar het dan ook nog eens goedkoper is?
Tweedehands kan trouwens evengoed stijlvol zijn: je creëert een eigen, originele look en intussen draag je zorg voor de natuur. Want als je minder consumeert, wordt er minder geproduceerd en wordt het milieu minder belast.
Daarnaast denk ik dat wij als jongeren zeker het signaal kunnen geven aan politici dat we het niet meer pikken. Op straat komen en ons laten horen, dat is onze sterkte. Maar ook in je eigen buurt kan je mensen bewust maken. Plak gewoon een papier met ‘save the climate’ aan je raam, zo laat je aan je buren weten dat je begaan bent met het klimaat. Misschien informeren ze zich dan eens bij jou en kunnen jullie leren van elkaar.
Hoe zit het met het bewustzijn van je medestudenten? Zijn ze in het algemeen begaan met het klimaat?
Simon: Ik merk dat het steeds beter wordt, maar er mag zeker nog meer gebeuren. De woorden moeten omgezet worden in daden, walk the talk. Ik zie bijvoorbeeld nog heel veel verspilling, en dat is ronduit jammer.
LEES OOK > Voedselverspilling vermijden? Kijk, ruik en proef!
Spreek jij je leeftijdgenoten daar ook op aan?
Simon: Ja, maar nooit op een veroordelende manier. Want misschien weten ze gewoonweg niet dat bepaalde dingen zoveel impact hebben op het milieu. Ik probeer altijd constructief in dialoog te gaan.
Stel nu dat ik iemand zie die afval laat rondslingeren, dan zal ik vertellen wat een blikje in de gracht doet met het ecologisch systeem. Het water van die gracht loopt door tot in de zee waar vissen zwemmen die dat plastic binnenkrijgen, en via die vissen komt het ook bij ons binnen. Als mensen dat weten, zullen ze een volgende keer toch eens nadenken? Het zal alleszins veel meer effect hebben dan gewoon te zeggen: ‘Stommeling, wat doe je nu?’
Vind je het soms moeilijk om in je eigen leven consequent milieubewust te zijn?
Simon: Eigenlijk niet, heel veel dingen zijn voor mij intussen al een automatisme. Ik fiets veel en voor verdere verplaatsingen neem ik het openbaar vervoer. Wanneer ik iets van kleren nodig heb, check ik altijd eerst of we het thuis misschien nog liggen hebben, en dan pas ga ik naar de tweedehandswinkel. En als ik kan kiezen, zal ik altijd voor de vegetarische optie gaan.
Frank: We hoeven zeker niet allemaal veganisten te worden, maar als iedereen wat vaker vegetarisch eet, kunnen we gigantisch veel besparen en meer monden te eten geven. Want tachtig procent van alles wat gekweekt wordt op landbouwgrond, dient niet om de mens te voeden maar om dieren vet te mesten. Dieren die dan ook nog eens heel wat gassen de lucht insturen.
LEES OOK > Kinderrechten op een klimaattop
En zo eens naar een fastfoodketen gaan, doen jullie dat?
Simon: Nee, ik ben daar heel consequent in, ik eet er zelfs geen veggieburger. Die ketens zijn enorm vervuilend, dus het is een systeem dat ik echt niet wil steunen.
Wat zijn de milieu-aspecten waar jij volop op inzet, Frank?
Frank: Ik kan me nog altijd heel erg druk maken in mobiliteit. Toen ik jong was, nam bijna niemand het vliegtuig want dat was ongelooflijk duur. Vandaag kan je al een vlucht boeken voor vijftien euro. Komaan, dat kan toch niet? Eén vliegtuigreis staat gelijk aan máándenlang elke dag honderd kilometer rijden met de auto, de impact van de luchtvaart is echt gigantisch. Serieus, er moet dringend werk gemaakt worden van die CO2-taks!
Daarnaast is het ook nodig dat we onze huizen op een andere manier gaan verwarmen. ‘Weet je wel wat dat kost?’, reageren mensen dan. Wel, in de jaren zeventig zijn we opeens massaal overgeschakeld van kachels naar centrale verwarming. Op vijfentwintig jaar tijd had iedereen centrale verwarming.
We zijn op dit ogenblik rijker dan in de jaren zeventig, dus het moet toch mogelijk zijn om op vijfentwintig jaar tijd veel meer huizen te voorzien van warmtepompen? Dat is een initiële kost die je er later dubbel en dik uithaalt. Dus ik zou de iets oudere mensen – die misschien wat meer bemiddeld zijn – echt aansporen om daar volop op in te zetten. Kijk maar naar de zonnepanelen: nu mensen er voordeel uithalen, hoor je ‘r niemand meer over klagen.
LEES OOK > De CO2-uitstoot van je verwarming verminderen met een warmtepomp
Baby’s en bakfietsen
Hebben jullie ook tips voor jonge gezinnen, voor ouders die misschien volop in de luiers zitten en hun kroost van hier naar daar moeten voeren? Hoe kunnen zij hun steentje bijdragen?
Simon: Als je ziet hoe snel baby’tjes de eerste maanden groeien, dan lijkt het mij geen goed idee om nieuwe spullen te kopen. Je kan misschien eens aankloppen bij vrienden die al kindjes hebben om te zien of zij wat van die kleertjes kunnen doorgeven? Hetzelfde met speelgoed. Er zou echt een soort circulair systeem kunnen opgebouwd worden tussen jonge ouders.
Of je kan gewoon naar de tweedehandsbeurzen van de Gezinsbond gaan, natuurlijk!
Simon: Ah ja, heel goed idee!
Frank: Ik zie in Mechelen veel jonge mensen die al hun verplaatsingen met de bakfiets doen. Twee kindjes erin, een hoop gerief erbij: fantastisch toch? En zodra je kinderen wat ouder zijn, kan je hen meenemen op fietsvakantie. Wij hebben met onze kinderen de mooiste fietsvakanties gedaan in eigen land. Dan reden we naar oma en opa in Hamont-Achel, twee dagen heen en twee dagen terug. Fun, avontuur, je leert je kroost beter kennen, komt onderweg mensen tegen én het kost twee keer niks! Je moet het echt niet te ver gaan zoeken, een vakantie in eigen land is minstens zo mooi.
Simon: Ik ken mensen die vóór hun tien jaar al in New York, Bali en Zuid-Afrika geweest waren maar nog nooit Brugge gezien hadden. Gek hé! Ik denk dat het voor jonge ouders een goed idee is om hun kindjes van jongs af aan bewust te maken van de toestand van het klimaat. Want die kindjes zijn de politici en de bedrijfsleiders van de toekomst, de mensen die ons door de klimaatcrisis moeten leiden en knopen moeten doorhakken.
LEES OOK > Een duurzame start voor je baby? Zo begin je eraan!
Leer van je tieners
En hoe zit het met de ouders die tieners in huis hebben, wat kunnen zij zoal doen?
Simon: Vooral luisteren naar die tieners! Want vaak zijn het de jongeren die hun ouders er attent op maken dat ze zich niet meer kunnen gedragen zoals in de jaren tachtig, dat er dingen moeten veranderen.
Wimpel de ideeën van je tieners niet zomaar af, maar sta ervoor open. Heel wat jongeren willen vegetarisch eten, dus misschien kan je een paar dagen per week met hen meedoen? En waarom ga je niet eens mee naar de tweedehandswinkel?
Frank: Blijf vooral on speaking terms, je kan heel veel leren van dat jonge volk. Zo hebben wij een zoon die heel strikt vegetarisch eet, en ik merk dat mijn vrouw en ik dat nu ook meer en meer doen. Wij ontdekken nieuwe dingen dankzij hem!
Simon: Ik heb alleszins de indruk dat mijn ouders door mij nog milieubewuster geworden zijn. Ze hebben nu ook een auto weggedaan en in de plaats daarvan een elektrische fiets gekocht. Als jongere kan je trouwens ook je grootouders inspireren. Zo kwam mijn oma me vorige week trots vertellen dat ze vegetarisch gekookt had: ‘Het was nog niet perfect maar ik heb er dan een vleessausje bijgemaakt.’ (lacht)
En als mijn oma dan tijdens het kaarten tegen haar vriendinnen vertelt hoe lekker het was en welke acties ik doe voor het klimaat, gaan die vriendinnen dat misschien ook eens proberen. Alle beetjes helpen.
Waarschijnlijk is dat van die beetjes ook een belangrijke boodschap? Toen ik onlangs iemand wees op een kraan die lang en nutteloos open bleef stromen, reageerde hij met: ‘Goh ja, zo’n klein beetje water, wat voor verschil gaat dat maken?’
Simon: We zijn hier met veel hé, als iedereen ervan uitgaat dat wat hij doet geen verschil zal maken…
Frank: Die man zal misschien tot inkeer komen wanneer hij merkt dat zijn waterrekening serieus de hoogte ingaat. Water zal in de eenentwintigste eeuw kostbaarder worden dan olie, het wordt één van de grote problemen.
Simon: Hoe klein ze ook zijn, onderschat de impact niet van je eigen acties. Zelfs het posten van een foto op Instagram kan helpen. Dan zien je vrienden misschien dat jij op de klimaatmars bent, gaan ze eens nadenken over het feit dat ze altijd met de auto naar school gaan… en wie weet nemen ze in het vervolg wel de fiets.
LEES OOK > Water sparen thuis: zo doe je dat
Een bak bier of twee kinderen
Hoe kijken jullie naar de toekomst van onze planeet?
Simon: Ik blijf positief en hoopvol, maar het moet dan wel nu gebeuren. Liever vandaag dan morgen.
Frank: Ik deel dat positivisme: het is perfect mogelijk om er iets aan te doen, maar dan mogen we inderdaad niet langer wachten. Want elk jaar erbij gaat ons nog veel meer kosten. Ik ben oprecht blij dat Europa nu het voortouw neemt en volop inzet op die burgerparticipatie. Als iedereen zijn eigen stoep veegt, ligt heel de straat proper.
Hebben jullie nog een laatste gouden tip?
Frank: Stel jezelf een ambitieus doel van hoeveel kilometers je per jaar of maand wil fietsen. Als je dan met je fiets aan de winkel staat en je merkt dat niet alles in je fietszakken raakt, ga je er minder mee inzitten om nog eens terug te fietsen. Echt waar, als je je mindset verandert, ben je tot gekke dingen in staat! En nu we het toch over winkelen hebben: check eens waar de producten vandaan komen. Waarom zou je kiwi’s uit Nieuw-Zeeland kopen als die uit Italië even lekker zijn?
Simon: Een weekmenu opstellen is ook een goed idee, dan kan je je daarnaar richten en koop je minder overbodige dingen. En voor de rest koop je uiteraard best alleen seizoensgroenten en -fruit.
Frank: Ik snap dat het niet altijd makkelijk is, en dat je al eens ‘fouten’ maakt, maar dat doe ik ook. Ik ben god de vader niet, maar door er een beetje op te letten kan je wel een verschil maken. En oh ja, als ik nog een laatste tip mag geven, en alvast mijn excuses omdat ik zo doordram over dat fietsen: koop zo’n karretje om achter je fiets te hangen! Je gaat er veel plezier aan beleven. Daar kan een bak bier in, of twee kinderen! (lacht)
De kijktips van Simon
- David Attenborough: A Life On Our Planet
- Bigger Than Us
- A duty of care
- Kiss the ground
- Cowspiracy
Meer over het EU Klimaatpact kan je hier lezen. Op SO GET INFORMED kan je meer lezen over oorzaken, gevolgen en oplossingen van de klimaatopwarming. Een leuke website met uitdagingen om het hele jaar door duurzamer te leven is 52wekenduurzaam.
Foto’s: Kristof Ghyselinck
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 31/03/2022, laatste update op: 06/05/2022