‘Ik ging 66 jaar door het leven als man, maar sinds een paar maanden laat ik me Mona noemen. Hoewel ik heel mijn leven onderdrukt heb wat ik werkelijk voelde, ben ik niet verbitterd over mijn verleden. Ik wil vooral vooruitkijken.’ Een openhartig gesprek over het vinden van je genderidentiteit als senior, en eindelijk jezelf kunnen zijn.
‘Sinds mijn kinderjaren leeft er iets in mij wat ik nu als non-binair zou bestempelen’, vertelt Mona. ‘Ik werd geboren als jongen maar had ook een vrouwelijke kant. Het clichébeeld van het jongetje dat graag met poppen speelt – iets wat mijn ouders absoluut niet tolereerden. ‘Allez! Wat doe jij nu? Stop daar eens mee! Poppen zijn voor meisjes!’
Ik kom uit een streng katholiek gezin, waar alles wat buiten de norm viel uit den boze was. Toen Will Ferdy zich in 1970 outte als homo, spraken mijn ouders er schande over. Voor de rest werden die thema’s gemeden en was er simpelweg geen plaats voor mensen die niet binnen de hokjes pasten. Er bestond zelfs geen taal voor: de term ‘holebi’ was nog niet eens uitgevonden! Daar kwam nog bij dat ik me aan niemand uit mijn omgeving kon spiegelen, dus ik onderdrukte wat ik voelde.
Eigenlijk onderdrukte ik meer dan louter mijn gender. De opvoeding die ik kreeg was zo streng, katholiek en paternalistisch dat ik nooit mijn ding kon doen of echt mezelf kon zijn. Een mening of een smaak die zelfs maar een klein beetje afweek van wat mijn ouders voorschreven, werd meteen afgeblokt. En ik had blijkbaar het karakter niet om daar tegen in te gaan.
Hoewel… diep in mij zat er misschien toch een kleine rebel, want op een bepaald moment is die er eens uitgekomen. (glimlacht) Tegen de pastoor dan nog! We moesten gaan biechten en ik had daar echt een hekel aan, ik vond dat die man zich niet moest moeien met mijn leven. Dus maakte ik hem tijdens mijn biecht wijs dat ik een huis in brand had gestoken. De dag erop, mijn ouders in alle staten: ‘Zeg! Wat heb jij tegen meneer pastoor gezegd???’ Tot zover het biechtgeheim … (lacht)’
LEES OOK > ‘Van ‘Huh?’ naar ‘Aha!’: de betekenis achter LGBTQI+’
Eindelijk het roer om
Ook in hun* puberteit bleef Mona braaf in de pas lopen en alles onderdrukken.
‘Da’s misschien jammer, maar ik kan de tijd niet terugdraaien. Als twintiger was ik verloofd met een vrouw, we hadden ons huwelijk al helemaal geregeld. Het zou een klassieke bruiloft worden: een groot feest met alles erop en eraan, maar het is uiteindelijk niet doorgegaan. We voelden allebei dat er iets niet klopte. Pijnlijk hoor, het heeft me heel wat tijd gekost om dat te verwerken.’
Mona focust zich nadien vooral op hun job in de IT-sector, iets wat hen heel goed lag. Relaties en de zoektocht naar hun identiteit verhuizen naar de achtergrond.
‘Na lange tijd vond ik opnieuw een partner, maar toen ik in 2006 in de psychiatrie belandde, is ook die relatie stukgegaan. Mijn psychische problemen hadden zeker te maken met mijn genderidentiteit, maar omdat ik alles verdrongen had, besefte ik dat toen niet. Op een bepaald moment zat ik zo diep dat ik niet verder wou met mijn leven. Toen ik zestig jaar werd, heb ik beslist om het roer om te gooien en daar gaf ik mezelf drie jaar de tijd voor. En zie, het is positief uitgedraaid: ik zit hier nog én ik voel me goed!’
‘Ik heb me nooit veel aangetrokken van mijn uiterlijk. Toch ben ik er de laatste tijd meer mee bezig: ik experimenteer nu zelfs af en toe met make-up’
Intussen is onze maatschappij fel veranderd en komt de LGBTQI+ gemeenschap regelmatig in de media. Maar het is niet daardoor dat Mona besefte dat hun genderidentiteit het ontbrekende puzzelstukje kon zijn.
‘Ik had eigenlijk een compleet fout beeld van die gemeenschap; ik dacht dat het vooral draaide rond opvallende kledij en seksuele prestaties’, geeft Mona toe. ‘Daarnaast had ik ook het gevoel dat mijn tijd voorbij was, ik had het allemaal een beetje opgegeven. Maar ergens diep vanbinnen bleef het wel borrelen.’
LEES OOK > Wegwijs in de wereld van LGBTQI+: ‘Het allerbelangrijkste is luisteren’
Mona & Leo
De klik kwam toen Mona drie maanden geleden voorbij Casa Rosa liep in Gent. ‘Er stonden een paar medewerkers buiten om mensen aan te spreken en te informeren. Na een korte babbel nodigden ze mij uit om eens binnen te komen, maar ik durfde niet en stapte gewoon verder. Even later dacht ik: komaan, je hebt nu die kans, grijp ze! Ik ben dan op mijn stappen teruggekeerd en zo is alles in een stroomversnelling gekomen.
Ze hebben me bij Casa Rosa heel goed ontvangen, ik voelde mij daar meteen thuis. Eindelijk kon ik alles wat ik verdrongen had naar boven laten komen. Ik begrijp nu dat ik niet in het klassieke man-vrouwhokje pas maar dat ik ergens tussen beide zit – al neig ik iets meer naar de vrouwelijke kant. Een paar maanden geleden besliste ik om voortaan als Mona door het leven te gaan.
‘Het is mijn doel om senioren te informeren, en het voor hen makkelijker te maken om zich te outen’
Ik heb mijn naam nog niet officieel laten veranderen, die administratieve aanpassing is voor mij geen prioriteit. Ik doe het eerder voor mezelf, omdat ik het verleden achter mij wil laten. Mona komt trouwens van de Mona Lisa van Leonardo Da Vinci. Naar verluidt zou Mona Lisa geen vrouw zijn, maar een van de leerjongens van Leonardo. Dus qua symboliek kan dat tellen, toch?
Ik heb me nooit veel aangetrokken van mijn uiterlijk, het innerlijke vind ik belangrijker. Toch ben ik er de laatste tijd meer mee bezig: ik experimenteer nu zelfs af en toe met make-up. Het lukt niet altijd even goed, ik moet nog wat uitzoeken waarvoor al die dingen dienen. Zo had ik onlangs mascara in mijn wenkbrauwen gesmeerd! (lacht)’
Op klerenjacht!
‘Tijdens de Open Salons van Casa Rosa heb ik verschillende mensen leren kennen die me willen helpen. De meesten zijn twintigers en dertigers, maar ze aanvaarden mij zoals ik ben. Al lachend noemen ze mij ‘de boomer’, maar het gaat er altijd heel warm aan toe. Binnenkort gaat iemand van Casa Rosa met mij op klerenjacht!’
Mona kiest nu meer voor vrouwelijke kledij. ‘Een afdeling voor ‘tussen de twee’ bestaat niet. Ik kies vooral voor rode spulletjes met een vrouwelijke touch, al is het niet eenvoudig om iets te vinden in mijn maat. Ik heb nu eenmaal de structuur van een man, mijn schouders zijn vrij breed.’
Mona wil nog stappen zetten in verband met hun genderidentiteit. ‘Ik heb een afspraak gemaakt bij de dienst gender van UZ Gent, maar het duurt nog anderhalf jaar voor het mijn beurt is. Niet erg hoor, intussen kan ik er rustig over nadenken. Ik weet al zeker dat ik geen operaties wil laten doen, want dat zijn stuk voor stuk zware ingrepen. En hoe ouder je bent, hoe meer risico’s én hoe langer het genezingsproces duurt. Een hormonenbehandeling zie ik eventueel wel zitten.’
LEES OOK > Drie senioren vertellen over hun coming-out: ‘Wat gaan de mensen daar wel van denken?’
Gender voor senioren
Jongeren van vandaag hebben veel meer mogelijkheden om zich te informeren over thema’s als gender en seksuele oriëntatie. Je genderidentiteit als senior pas vinden, dat is toch best heftig. Wat als er al die jaren terug meer openheid was geweest?
‘Dan zou mijn leven er inderdaad anders uitgezien hebben, en had ik mij op jonge leeftijd al vrij kunnen voelen. Maar ik hou me niet bezig met zulke gedachten. Het verleden is het verleden. Ik leef nu, ik ben gelukkig en ik wil vooruitkijken.
Omdat het taboe rond LGBTQI+ bij mensen van mijn leeftijd nog altijd hardnekkig standhoudt, heb ik onlangs ‘De Regenboogsenioren’ opgericht. Het is mijn doel om senioren te informeren, en het voor hen makkelijker te maken om zich te outen.
Simpel is dat niet, bij heel wat mensen willen de oogkleppen maar niet afvallen. Ik bots dikwijls op muren als ik iets wil organiseren. Bij de jeugd van vandaag is er veel meer openheid, het maakt voor de meesten niet uit wie je bent of hoe je eruitziet. Daarom trek ik zo graag op met die jonge mensen van Casa Rosa. Ik geloof in hen en daardoor geloven zij ook in mij.
Of Mona tot slot nog iets wil meegeven aan leeftijdsgenoten die kleinkinderen hebben? ‘Een gouden advies voor elke grootouder: luister naar je kleinkinderen! Sta open voor hun verhalen en hun gevoelens en steun hen door dik en dun. Je kan er alleen maar gelukkig van worden. En je kleinkinderen zelf ook, die gaan dat nooit vergeten.
LEES OOK > LGBTQI+ … wat denken grootouders daarover?
*Niet iedereen voelt zich goed bij de voornaamwoorden zij/haar/haar of hij/hem/zijn, want die zijn gebonden aan de klassieke man-vrouwhokjes. Daarom bestaat er een alternatief, namelijk die/hen/hun. Met ‘die’, ‘hen’ en ‘hun’ verwijs je naar personen van wie het gender niet bekend is of er niet toe doet, zoals bij Mona.
Meer lezen over gender en geaardheid? In ons dossier Alle liefs voor M/V/X kom je via een waaier van artikels en interviews meer te weten over het onderwerp en over wat het voor mensen betekent.
Foto’s: Kristof Ghyselinck
Dit artikel verscheen in het Magazine voor GROOTouders (nr. 15, 2023). Ook ontvangen? Schrijf je dan in voor het magazine en de bijbehorende nieuwsbrief. Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 30/01/2023