Hoe ga ik om met het capaciteitstarief op mijn elektriciteitsfactuur?

Meer betalen als je meer verbruikt? Dat zijn we gewoon. Maar vanaf 1 januari 2023 betaal je ook meer als je veel tegelijk verbruikt. Het capaciteitstarief vervangt een deel van de distributienettarieven. Wat houdt dat in, en wat betekent het voor de kost van je verbruik?

Elektrificatie

De komende jaren willen we het gebruik van fossiele brandstoffen verminderen. Dat is beter voor het milieu, én het maakt ons minder afhankelijk van olie- en gaslanden. Een van de oplossingen is elektrificeren. Elektriciteit kunnen we immers duurzaam en lokaal opwekken.

Er komen dus steeds meer zonnepanelen, elektrische auto’s en warmtepompen. Maar die evolutie legt ook een grotere druk op het elektriciteitsnet. Voorlopig leidt dat niet tot problemen, maar in de toekomst zou het net op piekmomenten overbelast kunnen raken. Als we met z’n allen tegelijk onze auto opladen, bijvoorbeeld. Het capaciteitstarief moet dat voorkomen, door ons aan te zetten om ons elektriciteitsgebruik te spreiden.

LEES OOK > Help, mijn energiefactuur wordt onbetaalbaar

Ken je factuur

Je elektriciteitsfactuur bestaat uit heel wat onderdelen. Allereerst is er natuurlijk de stroomprijs, die gaat naar je leverancier. Toeslagen dienen onder meer om energiepremies te betalen. Dan zijn er nog heffingen, btw en openbaredienstverplichtingen (sociale kosten). En tot slot zijn er de nettarieven, waarmee transport en onderhoud op het net worden bekostigd.

Voor 2021 waren de nettarieven goed voor ruim 40% van je totale factuur. Maar de nettarieven zakken al jaren in prijs, terwijl de elektriciteitsprijzen explosief stegen. Eind 2022 zorgen de nettarieven daardoor voor 15% van de elektriciteitsfactuur. Tot eind 2022 berekent de netbeheerder de kosten op basis van hoeveel kilowattuur elektriciteit je verbruikt. Vanaf 1 januari 2023 wordt dat tarief opgesplitst: iets minder dan de helft ervan (dus 7% van je totale factuurkost) hangt vanaf dan af van je piekvermogen, de maximale hoeveelheid stroom die je tegelijkertijd verbruikt.

Dat is het capaciteitstarief. De bedoeling is om hoge stroompieken duurder te maken. Verbruik je veel elektriciteit op hetzelfde moment, dan zal je factuur duurder worden. Spreid je je verbruik, dan betaal je minder.

Hoe werkt het capaciteitstarief?

Je digitale elektriciteitsmeter meet per kwartier hoeveel stroom je verbruikt. Dat is belangrijk, want een korte hoge piek telt dus niet mee. Gebruik je vijf minuten een waterkoker van 2000 watt, dan telt die maar voor 666 watt mee in de capaciteitspiek van dat kwartier.

Het kwartier met het hoogste verbruik van de maand wordt je maandpiek. Na een jaar heb je twaalf maandpieken. Het gemiddelde daarvan bepaalt je capaciteitstarief. Een eenmalige piek leidt dus niet direct tot een enorme verhoging in je tarief. Het komt erop aan om het hele jaar door slim te verbruiken. Het eerste jaar zijn al die maandpieken nog niet bekend, het gemiddelde wordt langzaam opgebouwd. Je verbruik in januari 2023 zal dus een paar maanden extra doorwegen.

LEES OOK > Op zoek naar de energievreters in je huis

Stijgt de factuur?

Gemiddeld mag de kost voor de consument niet veranderen. Heb je dus een normaal verbruik, dan zal de impact minimaal zijn. Er verschuiven wat kosten op je factuur, maar het eindtotaal blijft ongeveer gelijk.

Heb je een heel laag verbruik, dan betaal je nu weinig distributiekosten. Je zal voortaan waarschijnlijk iets meer moeten betalen, want het capaciteitstarief is een vaste kost. Er zit wel een plafond op: de meerkost blijft beperkt tot 20 à 100 euro per jaar.

Heb je momenteel een hoog verbruik, dan betaal je nu veel distributiekosten. Je zal waarschijnlijk minder betalen bij de invoering van het capaciteitstarief, op voorwaarde dat je je verbruik spreidt.

Wil je geregeld veel energievreters tegelijk gebruiken, dan kan dat je gemiddelde jaarpiek met één of twee kilowatt verhogen. Afhankelijk van je netbeheerder betaal je dan op jaarbasis 50 tot 100 euro meer.

Waar kun je op letten?

• Maak je niet nodeloos ongerust. Als je elektrisch kookt en tegelijk de oven gebruikt zal je geen abnormaal hoge piek verbruiken. Die toestellen verbruiken zelden hun volle vermogen gedurende een kwartier aan een stuk. Vermijd wel andere grote verbruikers op dat moment.
• Spreid je verbruik. Vooral toestellen met een groot vermogen kunnen je maandpiek omhoog stuwen. Heb je een elektrische boiler, een warmtepomp of een elektrische auto, dan loont het om die niet tegelijk te gebruiken. Ook toestellen zoals de droogkast en de wasmachine zet je bij voorkeur niet op piekmomenten aan.
• Heb je een digitale meter? Bekijk dan wat je maandpieken en kwartiervermogens zijn. Daarvoor maak je een profiel aan op mijn.fluvius.be en kies je ‘kwartierwaarden’ bij ‘verbruik aanvragen’. Als je je verbruik een tijdlang opvolgt, kun je achterhalen welke toestellen bij jou thuis energie vreten op het verkeerde moment.
• Je toestellen ’s nachts laten draaien levert je na de omschakeling naar het capaciteitstarief minder voordeel op, althans in Vlaanderen. Het nachttarief voor de netkosten verdwijnt namelijk. Je energieleverancier kan wel nog een lagere prijs voor de elektriciteit rekenen in de daluren. In Brussel blijft ook de korting op de nettarieven nog minstens tot 2024 van kracht.
• Heb je zonnepanelen? Dan doe je er sowieso al goed aan overdag energie te verbruiken, wanneer die het meeste energie produceren.
• Ben je technisch aangelegd, dan kan je op mijn.fluvius.be ook de P1-poort van je digitale meter activeren. Op die poort kan je toestellen en apps aansluiten om je verbruik rechtstreeks op te volgen. Je kan ook een slimme sturing aansluiten om de pieken van je autolader of warmtepomp automatisch af te vlakken.

LEES OOK > Is investeren in zonnepanelen nog interessant?

Verschillende tarieven per streek

De capaciteitstarieven zullen variëren tussen de verschillende netgebieden, net zoals de bestaande nettarieven. Ze variëren van 38,6 euro per kilowatt (Fluvius Limburg) tot 55,5 euro per kilowatt (Gaselwest).

Huishoudelijke klanten in Vlaanderen hebben een gemiddelde maandpiek van 3,5 tot 4 kilowatt. De vaste kost zou dan rond de 175 euro per jaar liggen. Een kleine minderheid van de gezinnen zit boven de 6 kilowatt, of een vaste kost van ongeveer 300 euro per jaar.

Geen digitale teller?

Heb je geen digitale teller, dan betaal je een forfaitair minimumtarief, dat overeenkomt met een maandpiek van 2,5 kW. Dit varieert tussen 96,6 euro (Fluvius Limburg) en 138,7 euro (Gaselwest).

Je betaalt dan wel een iets hoger tarief voor het andere deel van het nettarief, dat gebaseerd blijft op je verbruik in kilowattuur. Voor de nieuwe tariefstructuur is een digitale meter dan ook vaak iets voordeliger dan een klassieke meter.

Betaal je het sociaal tarief voor elektriciteit, dan betaal je geen capaciteitstarief. Het sociaal tarief is een totaalprijs per kilowattuur.

Meer info

Je vindt meer informatie over de omschakeling naar het capaciteitstarief op de website van de VREG, de Vlaamse energieregulator. Je kunt op de site ook een simulatie doen om de impact op je eigen energiefactuur te berekenen.

De Gezinsbond vraagt om de nettarieven, dus ook het capaciteitstarief, gelijk te trekken over heel Vlaanderen. Meer info via de website.

Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.