In de loop der jaren hebben we een schat aan gouden adviezen verzameld over tieners opvoeden. Geen vermanende toontjes of zwaaiende vingertjes, maar wel geweldig wijze woorden van straffe experts. Hoog tijd voor een bloemlezing. Doe er je voordeel mee!
1. Verlies jezelf niet uit het oog
‘Durf je twijfels op tafel leggen en vertel je tieners waarover je je zorgen maakt. Je mag van hen best wat begrip vragen. Als je doodongerust bent wanneer je dochter rijkelijk laat thuiskomt, vraag haar dan om in de toekomst even een seintje te geven. Zo versterk je het wederzijds vertrouwen.’ (De opvoedingslijn)
2. Dat zwart-witdenken is echt typisch
‘Hou er bij elke discussie rekening mee dat pubers nog maar één kant van de zaak kúnnen zien. Het is niet omdat ze een volwassen look hebben, dat ze ook als volwassenen denken. Relativeren of iets van alle hoeken en kanten bekijken, zijn vaardigheden die ze nog moeten leren.’ (Mieke De Veuster, psycholoog)
3. Ruzie maken is ook ergens goed voor
‘De sociale ontwikkeling van je pubers vaart er wel bij. Als ze geregeld robbertjes uitvechten, ontdekken ze sneller wat hun sterke en zwakke plekken zijn, en het sterkt tegelijk hun weerbaarheid aan. Allemaal dingen die hen later prima van pas zullen komen. Bovendien is ruziemaken met broers of zussen lekker veilig. Je kan bijzonder boos op ze zijn, maar ze blijven wel je broer of zus. Bij een vriend loop je het risico dat een knallend conflict de relatie stukmaakt. Na een stormachtige ruzie met je familie moet je toch weer samen verder.’ (Jan Hoet, psycholoog)
4. Pubers lijken ijdel, maar …
‘Toch draait al dat spiegelkijken om meer dan mooi willen zijn. Pubers worden zich bewust van de blik van de buitenwereld. Ze beseffen dat zij niet alleen naar de wereld kijken, maar dat de wereld ook naar hen kijkt. En daar kunnen ze helemaal ondersteboven van raken. Komen ze de klas of de kamer binnen? Dan denken ze dat alle ogen op hen gericht zijn. Met blozen, stotteren en stuntelen tot gevolg.’ (Hilde Franck, psycholoog)
5. Moreel advies geven mag
‘Breng je pubers waarden en normen bij, maar doe het zonder zedenpreek. Als je zoon het wil uitmaken met z’n vriendinnetje, kun je bijvoorbeeld even opwerpen: ‘Zij is nog altijd stapel op je, dus vertel het op een zachte manier, zo bespaar je haar extra verdriet.’ Want als pubers het van elkaar moeten leren, gaat het er eerder onbeholpen aan toe. Of nog erger: ze sturen gewoon een sms’je.’ (Erika Frans, expert seksuele gezondheid)
LEES OOK > Peter Adriaenssens: ‘Laat ons vooral blij zijn met worstelende ouders’
6. Pa als Superman, ma als Wonder Woman
‘Voor een puber is niks zo vervelend als betweterige ouders. Loop daarom niet alleen te koop met succesverhalen, maar durf ook over je mislukkingen te praten. Een baaldag op kantoor, gepieker over een probleem: verstop het niet, maar kom er voor uit. Zo leert je onzekere tiener dat ook volwassenen niet alles netjes voor mekaar krijgen.’ (Erwin Vlerik, psycholoog)
7. Join the club
‘Bang voor dat kliekje waarmee je zoon optrekt? Val z’n vrienden niet rechtstreeks aan, want daar knapt je tiener helemaal op af. Probeer eerder uit te vissen waarom dat clubje zo belangrijk is voor hem. De omgang met bepaalde vrienden verbieden is evenmin de geknipte formule om pubers te beschermen. Vaak bereik je alleen maar een averechts effect, en bijten ze zich nog hardnekkiger vast in de verboden appel. Open liever je deur voor hun vrienden. Nodig ze uit, zo leer je ze kennen.’ (PIMENTO, Kenniscentrum Chirojeugd Vlaanderen)
8. Zeg niet zielig, maar zelfstandig
‘Heel vaak krijg ik op consultatie het woord ‘zielig’ of ‘arm’ te horen, en dan schrik ik me rot. Hoe kun je dat hier in België beweren? In Afrika, oké. Of als je kind heel erg ziek is. Maar ouders gebruiken die woorden in doodnormale situaties: ‘Arme jongen, die moet alleen met de tram naar school, en dan moet ie daarna nog een heel stuk lopen.’ Dan zeg ik: ‘Fijn voor hem, zo ziet hij een stukje van de stad. En hij krijgt nog wat beweging ook.’ Maar zo’n moeder antwoordt dan: ‘Ja, maar op de terugweg moet hij omhóóg lopen. Zo zielig! In de winter ga ik hem weer met de auto brengen, hoor.’ Kijk, dat vind ik verwennen: denken en doen in de plaats van je kind. Want geen enkele tiener vraagt erom elke dag met zijn moeder in de file te zitten op weg naar school. Het is veel spannender op de tram. Dan voelen ze zich lekker stoer. En laat ze ook maar zelf het uurrooster opzoeken, daar groeien ze nog meer van!’ (Marijke Bisschop, pedagoog)
9. Somberte mag, maar niet te lang
‘Het is heel normaal dat je pubers zich regelmatig somber voelen. Maar als die donkere periode maanden duurt en je hebt het gevoel dat je er samen niet meer uitkomt, zoek je best hulp. Praat er eens over met een derde, bijvoorbeeld met je huisarts. Iemand die wat afstand neemt, en helder kan kijken wat er speelt.’ (Nico De Fauw, psycholoog)
10. LDVD
‘Tieners met liefdesverdriet hebben de levenservaring niet om te weten dat die pijn op een dag minder wordt en zelfs overgaat. Daarom reageren ze vaak met: ‘Ik moet nooit nog iemand anders hebben. Nooit!’ Volwassen mensen voelen dezelfde pijn, maar ergens zit toch het besef, al is het maar vaag, dat ze dit ooit te boven komen.’ (Manu Keirse, psycholoog)
LEES OOK > Werner en Isabel hebben twee tieners in huis: ‘Ik vind dat je je kinderen niet té los mag laten’
11. Drugs: praat erover
‘Ouders die bij hun pubers op drugs botsen, zien meteen rampscenario’s opdoemen. Paniek is niet nodig, maar je hebt reden om bezorgd te zijn. Hoewel het in de meeste gevallen blijft bij experimenteren, kun je niet doen alsof je neus bloedt. Een goed en rustig gesprek is de boodschap. Spreek je zoon of dochter erover aan en toon dat je bezorgd bent. Probeer eerst een beter zicht te krijgen op het probleem: wat, hoeveel en vooral waarom gebruikt je tiener? Is hij of zij bezweken voor de druk van de groep? Laat je tieners hun eigen standpunt uit de doeken doen, probeer het te begrijpen, maar laat ook duidelijk weten waarom jij tegen drugs bent.’ (Joris Cracco, hulpverlener bij De Sleutel)
12. Rijp voor een fuif
‘Wanneer mogen je pubers voor ’t eerst naar een fuif of festival? Wanneer kunnen ze een week alleen thuisblijven? Eigenlijk speelt hun leeftijd daarbij niet zo’n rol. Wat telt, is dat jij je tieners kent. Stel je voor dat alles netjes in regeltjes vastligt: op hun vijftiende mogen ze naar een fuif en op hun zestiende naar Pukkelpop. Dat klopt gewoon niet. Tieners zijn ontzettend verschillend: de ene is op zestien één en al verantwoordelijkheid, de andere werkt zich constant in nesten. En beeld je eens in hoe saai opvoeden zou zijn als alles zo strak vastlag, dan is er niets spannends meer aan!’ (Bruno Vanobbergen, pedagoog)
13. Niet onder mijn dak?
‘Als moeder of vader vind je ’t misschien een vreemd idee dat je tieners onder jouw dak experimenteren met seks. Wel, eigenlijk moet je het proberen los te koppelen van jouw gevoelens en denken: het zijn seksuele wezens, het hoort bij hun ontwikkeling dat ze een aantal fases doormaken. En ja, het is best mogelijk dat ze dat in jouw huis doen. Tieners die hun eerste seksuele ervaringen opdoen in een vertrouwde omgeving hebben veel meer kans dat het veilig verloopt.’ (Erika Frans, expert seksuele gezondheid)
14. ’t Is niets persoonlijks …
‘Neem het gedrag van je pubers vooral niet persoonlijk, ook niet wanneer ze bij conflicten bijzonder hard uit de hoek komen. Heel wat ruzies escaleren wanneer je het persoonlijk gaat spelen, en dat helpt voor geen meter. Wees gerust, je dochter houdt nog altijd van jou, ze toont het alleen wat minder. Wil ze niet langer dat je meegaat tot aan de schoolpoort? Zie dat dan niet als een ongelooflijke afwijzing, maar interpreteer het als: ‘Ah kijk, het is zover: we hebben een puber in huis. Ze wil gewoon tonen dat ze zelfstandig is en doet alles om bij haar vrienden niet over te komen als kinderachtig.’ (Sabine Vermeire, psychotherapeut)
LEES OOK > Het abc van de gezonde tiener
15. Kleine grote problemen
‘Wat bij je pubers voor spanning zorgt, is voor jou misschien iets onnozels, maar bagatelliseer hun problemen niet. Sta er eens bij stil. Een tiener die geen uitnodiging kreeg voor een verjaardagsfeestje… da’s heel erg. Net als uitgelachen worden omdat je een paar kilo te zwaar bent. Als pa of ma kun je dan wel zeggen: ‘Ach wat, je bent mooi zoals je bent’, maar voor je puberdochter blijft het een zware dobber. Begrijp dat ze zich rot voelt en laat er haar even heel erg mee inzitten, dan zal ze het ook beter verwerken. Er zomaar overheen walsen helpt echt niet!’ (Lieve Swinnen, psychiater)
16. Afvalproblematiek
‘Heel wat pubers zullen vroeg of laat wel eens proberen om een beetje af te vallen. Meestal gaat het om experimenteren, om een tijdelijke bevlieging. Ze willen een paar kilo’s kwijt of worden zich bewust van hun ongezonde eetgewoonten en gaan wat bijsturen. Als je tiener wil lijnen, moet je zeker niet meteen aan een eetstoornis denken, maar je houdt het wel in het oog. En wanneer een dieet echt nodig is, zoek je best hulp bij een arts of diëtist.’ (An Vandeputte, psycholoog)
17. Wat ik van mijn vader mag …
‘De regels van pa en ma kunnen verschillen, dat weten ook tieners van wie de ouders nog gewoon samen zijn: ‘Papa wil niet dat ik voor zeven uur ’s avonds tv-kijk, mama vindt dat niet erg.’ Het is heel normaal en zelfs gezond dat pubers af en toe proberen om hun ouders tegen elkaar uit te spelen of iets te verkrijgen bij de minst strenge. In een klassiek gezin krijg je dat makkelijk in evenwicht, maar als je niet meer onder hetzelfde dak woont, is het minder simpel. Aan jou om dan duidelijk en rustig te stellen welke grenzen jij trekt. Vertel dat afspraken inderdaad kunnen verschillen van gezin tot gezin en probeer ervoor te zorgen dat je met je tiener op een open manier kunt praten over die dingen.’ (Ludo Driesen, psycholoog)
18. Seks: herhalen loont
‘Misschien sta jij als ouder wel open voor babbels over seksualiteit, maar bots je bij je tieners op een muur. Blijf in dat geval toch maar aangeven dat die onderwerpen voor jou geen taboe zijn. ‘Als er iets is, mag je altijd naar mij komen.’ Waarschijnlijk draaien je pubers dan met hun ogen en mompelen ze: ‘Jaja, ’t is al goed, zwijg maar!’ Maar als je dat regelmatig herhaalt, beseffen ze ook wel dat je het meent. Nog een goeie tip? Leg interessante boekjes over puberteit en seksualiteit op het toilet. Dat is dé perfecte plek om ongestoord te bladeren en te lezen.’ (Evelien Luts, seksuoloog)
LEES OOK > Met je tiener praten over relaties en seks: ‘Alles is hier bespreekbaar’
19. Zakgeld, een goed idee
‘Uit de statistieken blijkt dat zo’n zeventig à tachtig procent van de ouders hun tieners zakgeld geeft. Ze zien er de meerwaarde van in: hun kinderen leren niet alleen de waarde van geld kennen, maar ondervinden ook dat ze elke euro maar één keer kunnen uitgeven. Ze moeten dus keuzes maken tussen wat ze echt nodig hebben en wat ze gewoon graag willen. Bovendien leren ze sparen voor duurdere dingen.’ (Yves Coemans, financieel expert)
20. Emotionele achtbaan
‘Die emotionele rollercoaster hoort echt bij de puberteit. Tieners kunnen superchagrijnig thuiskomen na school, maar vijf minuten later alweer overdreven euforisch rondhuppelen in huis. Ook dat heeft met hun hersenen te maken. Doordat ze hun impulsen nog niet helemaal onder controle hebben, worden ze van de ene emotie in de andere gekatapulteerd. Als ze iets meemaken komt dat – BENG! – zonder remmingen binnen. Een opmerking van de leerkracht? Donderwolk! Een fijne sms? Feest!’ Aletta Smits, psycholoog)
21. Steiger niet (meteen) bij slechte punten
‘Blaas een slecht rapport niet op. Maak je niet meteen kwaad, want daarmee doe je heel wat deuren dicht. Hou vooral in je achterhoofd dat veel factoren hun punten kunnen beïnvloeden: een slapeloze nacht, mottige ruzie, heftige liefdeshistorie of gewoon de puberteit zelf. Zolang de scores niet dramatisch dalen, zou ik niet te hard panikeren. Probeer te achterhalen wat de oorzaak is en begin je zoektocht bij de bron: je tiener zelf. Pols eens of hij of zij zelf weet hoe het komt en volg het op.’ (Pedro De Bruyckere, pedagoog)
LEES OOK > Stress voor de examens van je tiener? 8 examentips voor ouders
22. Wees niet bang om ‘nee’ te zeggen
‘Ouders van vandaag willen hun kinderen niet ongelukkig zien, ze willen hen graag te vriend houden, en worden onzeker over de positie die ze moeten innemen. ‘Mag ik ‘nee’ zeggen tegen mijn zoon? Want die gaat daar echt niet blij mee zijn!’ Natuurlijk mag je grenzen stellen en nee zeggen! Grenzen geven niet alleen duidelijkheid, maar ook een gevoel van veiligheid. En oké, die tiener zal daar misschien niet altijd even content mee zijn, maar wat vind jij als ouder belangrijk? Wat zegt je buikgevoel? Durf dat te volgen!’ (Ilse De Block, directeur bij de Opvoedingslijn)
23. Een half oor is niet genoeg
‘Voor jongeren komt het erop aan dat hun ma of pa voldoet aan de drie B’s: Betrouwbaar, Betrokken en Beschikbaar. En die beschikbaarheid, daar durft het nogal eens wringen. Vaak dénk je wel dat je luistert, maar in je hoofd ben je nog met tien andere dingen bezig. Het klinkt intussen als een gigantisch cliché, maar écht tijd maken, écht luisteren, daar schiet het vaak bij in.’ (Sibille De Clercq, directeur bij Awel, de hulplijn voor kinderen en jongeren)
24. De ervaringsdeskundige ben jij
‘Als ouder voel je je misschien machteloos omdat je minder op de hoogte bent van al die nieuwe media, maar je moet jezelf niet onderschatten. Want als het over verliefdheid, relaties en seksualiteit gaat, mag je jezelf gerust een expert noemen. Die opwinding die bij verliefdheid hoort, heb jij toch ook meegemaakt? Je kinderen weten waarschijnlijk perfect hoe al die apps werken, maar ze krijgen voor het eerst te maken met een dolverliefd of gebroken hart. Die dingen zijn allemaal hetzelfde gebleven, dus vertrouw daarbij gerust op je eigen levenservaring.’ (Sarah Van Gysegem, redacteur en tienerexpert bij de Gezinsbond)
LEES OOK > Verslaafd aan gamen: ‘Ik heb veel in de virtuele wereld geleefd en nauwelijks in de echte’
25. Gamen: hou een oogje in het zeil
‘Zolang gamen een hobby blijft zoals een andere en zolang je tieners zich thuis ook nog met ándere dingen kunnen amuseren, hoef je je geen zorgen te maken. Maar wanneer ze hun andere hobby’s laten vallen of activiteiten skippen om te kunnen gamen, ben je toch beter alert. Als je merkt dat het invloed heeft op hun studies en op hun sociaal leven, moet je zeker en vast ingrijpen.’ (Matthias Dewilde, game-expert)
26. Alcohol: jouw voorbeeld telt
‘Niet te veel alcohol gebruiken, niet drinken om stress kwijt te raken, nooit dronken rondrijden, mensen met een glas teveel op niet zomaar laten vertrekken… als ouder best een moeilijke opdracht, maar toch de moeite waard om het te proberen. De kans is namelijk groot dat je tieners later op ongeveer dezelfde manier met alcohol zullen omgaan.’ (Tom Evenepoel, coördinator bij De Druglijn)
27. Wees online betrokken
‘Uit onderzoek blijkt dat jongeren veel te lang blijven zitten met toestanden die ze online meemaken, zowel wat betreft cyberpesten als wat betreft intieme foto’s die werden doorgestuurd. Geef daarom regelmatig het signaal dat je geïnteresseerd bent in hun online leven.’ (Michel Walrave, communicatiewetenschapper)
LEES MEER > Hoe kan ik mijn tieners online beschermen tegen foute mensen en toestanden?
28. Blijf het draadje vasthouden
‘Het is niet omdat tieners in hun cocon kruipen, dat je de draad doorknipt. Fysiek gebeurt dat misschien wel, maar geestelijk moet je verbinding blijven zoeken, zodat je weet wat er in hun hoofd omgaat. Verbinding zoek je best via de dingen die hen boeien. Zijn het fervente gamers? Check dan hoe ze dat spel spelen, wat hun avatar is en wat het zo spannend maakt. Zorg dat ze voelen dat je er bent, dan kunnen ze op moeilijke momenten die draad weer oppakken.’ (Telidja Klaï, psycholoog)
Nog meer zin gekregen in tips om je tiener aan te pakken? Op onze website vind je een heleboel razend interessante artikels waarin we dieper ingaan op allerlei thema’s, met raad van experts en ervaringen van ouders en tieners.
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 21/02/2023, laatste update op: 03/04/2023