Hoewel sommige ouders gezegend zijn met een kindje dat doorslaapt, is het helemaal niet vreemd als je peuter ’s nachts nog regelmatig wakker wordt. ‘Doorslapen is op een leeftijd van 23 à 24 maanden geen gegeven’, stelt kinderarts Kim Van Hoorenbeeck gerust. Maar als je doodmoe bent, is dat vast een schamele troost. Dus schotelt de professor ook een plan van aanpak voor om stilletjes komaf te maken met slapeloze nachten bij peuters.
De expert
Prof. dr. Kim Van Hoorenbeeck is als pediater en pneumoloog verbonden aan het Slaapcentrum van het UZA.
1. Sluit medische oorzaken uit
Kim Van Hoorenbeeck: ‘Niet alle peuters slapen even makkelijk door. Het is dus perfect normaal als je kindje nog een of meerdere keren per nacht wakker wordt’, zegt prof. Van Hoorenbeeck.
‘Maar wakker worden, even brabbelen, en weer in slaap vallen is natuurlijk iets helemaal anders dan wakker worden en huilen tot jij komt troosten. Is dat laatste scenario al een hele tijd aan de gang, en heb je hier nog niet over gesproken met een arts? Dan zou ik absoluut aanraden om dat te doen. Ongerustheid is niet nodig, er is niet per se iets aan de hand. Maar medische oorzaken uitsluiten is de eerste logische stap naar een oplossing.’
De meest voorkomende boosdoener? Slaapapneu. ‘Daarbij stopt je kindje tijdens de slaap af en toe met ademen, waardoor het wakker wordt. Maar eigenlijk zijn er ontzettend veel mogelijke oorzaken. De dokter zal naar je verhaal luisteren en bepalen of verder onderzoek nodig is.’
Zelfs als uiteindelijk blijkt dat er geen medisch probleem aan de basis ligt, is zulke professionele steun erg waardevol. Want slapeloze nachten bij peuters … Dat is niet te onderschatten. ‘Sommige ouders schamen zich om hulp te vragen, of voelen zich verantwoordelijk. Dat is nergens voor nodig. Erkenning en begeleiding op maat kunnen een groot verschil maken, al is het maar omdat je je gehoord voelt.’
2. Doorbreek de cirkel
Komen de slapeloze nachten bij je peuters door een medische reden, dan moet je die eerst en vooral tackelen. Zo kan medicatie of een ingreep soelaas bieden bij slaapapneu. Is er geen medische oorzaak? Dan is het vooral kwestie om het huidige slaappatroon te doorbreken.
‘Als je peuter niet wil gaan slapen of niet goed doorslaapt, wordt naar bed gaan een zenuwslopende activiteit. Zowel voor jou als ouder, als voor je kind. Want het bed wordt geassocieerd met stress. Terwijl het een ontspannende en veilige plek zou moeten zijn. Op den duur zit je in een vicieuze cirkel, met tranen en ruzies. Dan is het al zeker niet evident meer om in slaap te vallen.’
Hoe doorbreek je die cirkel dan? ‘Een vast slaapritueel is een enorme hulp. Kies een aangename, rustgevende activiteit die je elke avond samen kunt doen, en start hiermee een halfuur voor het slapengaan. Een boekje lezen bijvoorbeeld. Maar alleen als je kind dat graag doet. Het moet écht iets leuks zijn, dan zal je zoon of dochter minder geneigd zijn om het slaapmoment te proberen uitstellen.
Baken af hoe lang jullie samen bezig gaan zijn. Nadien gaan jullie de tanden poetsen, pyjama aandoen, en naar bed. Of in een andere volgorde – dat maakt allemaal niet uit. Zolang er maar structuur is. Zo leert je kind na verloop van tijd aanvoelen dat het bijna tijd is om te gaan slapen, en komt het vanzelf tot rust. Te meer omdat er eerst nog een toffe activiteit op de planning staat.’
LEES OOK > Een slaapritueel bij je baby: wanneer start je ermee?
3. Denk aan de aankleding
Wat ook helpt om zoon- of dochterlief vlotter in bed te krijgen, is zorgen voor een gezellige aankleding. ‘Kies samen een mooie pyjama uit, of nieuwe lakentjes. Zeker als je overstapt naar een groter bed’, tipt de arts. ‘Voor sommige kindjes is twee jaar nog iets te vroeg, daarom raden we eerder aan om daarmee te wachten tot de kleuterschool. Maar als er zich een switch aandient, bijvoorbeeld omdat er een broertje of zusje bijkomt, kan het natuurlijk wel.
Zet het nieuwe bed niet zomaar neer in de kamer, maar betrek je peuter erbij door samen de plaats en het beddengoed te kiezen. Koppel er een positief verhaal aan vast: “Je wordt nu groot en flink, dus verdien je een groter bed.” Probeer om niet tegelijkertijd de stap naar een nieuw bed én een nieuwe kamer te zetten. Dat is wat te veel verandering op korte tijd.’
LEES OOK > Grote bed-tijd: van babybed naar peuterbed
4. Nachtelijke paniekaanval? Geen paniek
‘Is je peuter bang voor het donker, dan is een waaklampje een goede oplossing. Verder bestaan er geruststellende voorleesboekjes over het thema. Ook een vaste knuffelbeer kan een steun zijn. Daarnaast hebben veel peuters rond deze leeftijd last van nachtelijke paniekaanvallen. Die doen zich voor tijdens de diepe slaap. Ze hebben dus niets te maken met nare dromen, want dromen doe je in de REMslaap.
Je peuter kan tijdens zo’n aanval beginnen te krijsen, is in paniek, gedesoriënteerd… Het is dan vooral belangrijk om er te zijn en troost te bieden. Wordt je kindje tijdens zo’n aanval niet vanzelf wakker? Dan hoef je het ook niet te wekken. De meeste kinderen vallen na een tijdje vanzelf stil. ’s Morgens kunnen ze zich hier sowieso niets van herinneren – vergelijk het met slaapwandelen op latere leeftijd. Fijn is het niet, maar weet dat het eigen is aan deze ontwikkelingsfase.’
5. Kijk niet naar anderen
‘Je wordt als ouder steeds om de oren geslagen met regeltjes en adviezen. Dat kinderen van twee jaar zoveel uur moeten slapen, en zoveel dutjes nodig hebben. Of dat ze vanaf die of die leeftijd zeker in een apart bed moeten slapen, anders krijgen ze zogezegd slaapproblemen. Maar er is helemaal geen “one size fits all”-manier om dingen te doen’, voegt dr. Van Hoorenbeeck nog toe.
‘Iedereen heeft een mening over slaap, en die meningen lopen uiteen. Jij hebt je als ouder ongetwijfeld goed geïnformeerd, dus vertrouw op je eigen gevoel. Je peuter mag, maar moét niet per se elf uur per nacht slapen. Hij of zij mag, maar moét niet per se op dat ene uur naar bed. Hij of zij mag, maar moét niet dutten.
Als je krampachtig probeert om zulke richtlijnen te volgen, geeft dat net meer stress. En die draag je over op je kind. Jij bent de enige die kan beslissen wat past binnen jouw gezin en jullie opvoedingsvisie. Om een voorbeeld te geven: huilt je kindje elke nacht als het in z’n eigen kamer ligt, maar slaapt het uitstekend in jullie bed? En hebben jullie daar zelf geen last van? Dan is er toch eigenlijk geen probleem. Laat het gewoon nog even zo.’
LEES OOK > Hoe weet ik of mijn kind voldoende slaapt?
Dit artikel is eerder verschenen in Brieven aan Jonge Ouders, het gratis tijdschrift voor alle ouders dat je automatisch in de bus krijgt. Daarnaast hebben we ook een maandelijkse nieuwsbrief voor kersverse ouders die perfect de leeftijd van je kindje volgt. Schrijf je hier snel in!
Gepubliceerd op: 04/11/2022, laatste update op: 14/11/2022Tags: brieven aan jonge ouders