Wees gerust. Seks is nog altijd seks. Maar de wereld waarin je tieners opgroeien, is wel grondig veranderd. Hun seksuele ontdekkingstocht verloopt voor een groot deel online. Via hun smartphone gaan pubers op zoek naar weetjes en standjes, naar liefde en liefjes. Het is aan jou om hen te begeleiden in die digitale jungle. Weet je niet goed wat of waar of wie of hoe? Dit alfabet van de seksuele opvoeding helpt je op weg.
Met de gewaardeerde inbreng van een trio van experts: Sarah Van Laerhoven (vormingsbegeleider en educatief medewerker relaties & seksualiteit bij Pimento), Liesbet Stevens (docent seksueel strafrecht aan de KU Leuven en adjunct-directeur van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen) en Senne Misplon (woordvoerder Wel Jong Niet Hetero).
Deel 1 van ons abc over seksuele opvoeding bracht ons van Alles over seks tot Menstruatie. In deel 2 gaan we van Normaal tot Zeemzoet, met porno daar ergens tussenin.
LEES OOK > Het abc van seksuele opvoeding: deel 1
Normaal
Dé vraag die jongeren zich het meest stellen: ‘Is het wel normaal dat…?’
Sarah: ‘Die nood aan bevestiging is iets wat we bij tieners doorheen verschillende thema’s vaak zien terugkomen. Ze willen horen dat ze normaal zijn, dat het niet gek of raar is wat ze voelen.’
Senne: ‘Tieners zijn nu eenmaal een vat vol schaamte. De kleinste scheve opmerking van hun ouders kan er jaren later nog aanplakken, dus probeer daarmee op te passen, en bestempel dingen als sexting niet zomaar als abnormaal.’
Over de wet
Hoe zit dat nu precies met de wet? Wat mogen jongeren doen en wat niet?
Wel, een paar jaar terug werd het wetsontwerp goedgekeurd dat jongeren tussen 14 en 16 jaar toelaat om toestemming te geven tot seksuele betrekkingen, op voorwaarde dat de partner maximaal 5 jaar ouder is en er geen sprake is van een vertrouwens- of gezagsrelatie (zoals bij een leerkracht of begeleider).
Eerder waren alle seksuele handelingen strafbaar voor pubers jonger dan zestien jaar en liet de wet geen enkele ruimte voor gezond seksueel experimenteren tussen minderjarige leeftijdgenoten. Goed dat het werd aangepast, dus!
Porno
Tot dertig jaar geleden was het niet van de poes om wat porno te vinden. Vandaag tik je online één woord in en je hebt al beet.
Pornoseks draait louter om het lichamelijke. De nadruk ligt op geslachtsdelen (meestal groot en nogal gladgeschoren), standjes (meestal spectaculair en nogal atletisch) en handelingen (meestal heftig en nogal ritmisch).
Wie porno kijkt om de liefdevolle kant van seks te ontdekken, komt dus niet aan zijn trekken.
Over het effect van al die online porno op pubers doen heel wat doemberichten de ronde. Ze zouden ongewone en ongezonde verwachtingen krijgen van seks, respectloos omgaan met hun partner én vaker onveilig vrijen.
Onderzoek toont aan dat dit niet klopt. De meeste jongeren snappen dat porno pure fictie is. Alleen bij tieners die weinig of geen seksuele opvoeding krijgen en die nooit zien hoe het er in een normale relatie aan toegaat, kan porno voor problemen zorgen.
Wat wél blijkt: porno zorgt bij jongeren voor een grote portie onzekerheid. Ze beschouwen de lichamen die ze daar zien als ideaalbeeld, terwijl quasi niemand er in het echte leven zo uitziet. Het is dus zeker een goed plan om je pubers zo tussen neus en lippen te wijzen op dat hoge nepgehalte.
Questions
Hoeveel ze online ook kunnen opzoeken, pubers van nu zijn niet zo anders dan die van vroeger. Ze zitten nog altijd met onzekerheden rond seks en hun lichaam. Een greep uit de meest gestelde vragen bij Pimento:
‘De eerste keer, doet dat pijn? ’ ‘Is het gevaarlijk om veel te masturberen? ’ ‘Is porno kijken slecht?’ ‘Ik ben nog niet ongesteld, is dat normaal?’ ‘Ben ik homo? ’ ‘Hoe laat ik iemand voelen dat ik verliefd ben?’
Ruimte
Een veilige haven, een plek waar ze op verhaal kunnen komen: ook de hevigste pubers hebben het nodig.
Liesbet: ‘Het is belangrijk om voor je tieners een veilige ruimte te creëren en hen mee te geven: ‘Wat er ook gebeurt of wat je ook gedaan hebt, je kunt bij mij terecht. Ik zal misschien wel boos worden, maar ik zal je altijd graag zien en ik zal je helpen.”
En ja, je kinderen mogen geheimen hebben, maar dan liefst alleen die waar ze gelukkig of vrolijk van worden. Ik voeg er zelf altijd aan toe: ‘Geheimen die pijn doen of waar je verdrietig van wordt, moet je delen. Kom ze ons gerust vertellen. En als het bij ons niet lukt, deel ze dan met iemand anders die je kan helpen.”
Sarah: ‘Ik merk dat jongeren het fijn vinden als er thuis veel bespreekbaar is, als ze het gevoel hebben dat ze bij hun ouders terechtkunnen. Geef je tieners dus regelmatig het signaal dat jij inderdaad openstaat voor hun vragen en verhalen, maar respecteer ook hun grens als ze daar niet op ingaan.’
Sociale media
Bij tieners speelt een groot stuk van hun leven zich in de digitale wereld af, dus het is logisch dat ze daar ook zullen flirten en uitkijken naar een lief. Als pubers dagelijks met iemand chatten, soms uren aan een stuk, wil dat wel wat zeggen. Het zijn vaak de eerste stappen naar een relatie.
Wanneer blijkt dat die crush ineens niet meer wil sturen of ook met anderen op zo’n intense manier contact heeft, kan dat gigantisch veel pijn doen. Wil je je tieners echt begrijpen? Hou er dan rekening mee dat digitale relaties en conversaties een wezenlijk deel uitmaken van hun liefdesleven.
LEES OOK > Tieners en sociale media: zorg dat je mee bent
Technische info
Moet je het met je tieners eigenlijk nog hebben over de eerder technische en theoretische aspecten van seks? Of vinden ze al die dingen online? De meeste Vlaamse tieners zijn blijkbaar vrij goed op de hoogte. Ze krijgen hun seksuele opvoeding vooral op school, van hun vrienden en – uiteraard – van het internet.
Sarah: ‘Toch kan je maar beter af en toe eens checken of het allemaal wel klopt, want er doen heel wat misverstanden de ronde. Dat je niet zwanger kan raken van de eerste keer seks en dat je sowieso serieus verdikt van de pil, bijvoorbeeld.
Jongeren zijn vooral bezig met ‘Ik mag niet zwanger worden!’ maar veel minder met soa’s, dus het thema veilig vrijen kan zeker wat opfrissing gebruiken.’
Ultragênant
Met je pubers over seks praten impliceert niet dat je je eigen seksleven van naaldje tot draadje uit de doeken moet doen.
Liesbet: ‘Ik denk dat iedereen zijn eigen grens daarin moet trekken. Je kan dat ook zo meegeven aan je kinderen: ‘Er zijn heel veel dingen waar ik met jou wil over praten, maar hoe het voelt voor mij, dat hou ik liever voor mezelf.’
Op die manier leer je je tieners meteen dat elk mens recht heeft op privacy en dat je zelf mag bepalen wat je wel of niet deelt met anderen. Tieners willen er trouwens simpelweg niet aan dénken dat hun ouders seks hebben: ‘Ieuw mama, too much info!”
LEES OOK > ‘Sexting, je zou dat moeten verbieden’ en andere nonsense ontkracht
Verbieden
Het kan best zijn dat je je zorgen maakt om je pubers en om wat ze offline en online allemaal uitspoken. Maar iets radicaal verbieden? Zeggen dat ze hun lief niet meer kunnen zien of niet aan sexting mogen doen? Geen goed idee.
Sarah: ‘We moeten niet naïef zijn: als je zulke dingen verbiedt, gaan tieners het gewoon achter je rug doen. Je maakt het misschien nog aantrekkelijker. Bovendien ga je zo de conversatie uit de weg, terwijl praten net superbelangrijk is. Alleen via een gesprek kan je je tieners tips en nuances meegeven en hen op een bewuste manier hun eigen keuzes laten maken.’
Waw!
De #metoo-beweging heeft ons een pak alerter gemaakt voor seksueel grensoverschrijdend gedrag, en dat werd hoog tijd. Maar het heeft ook wat neveneffecten.
Liesbet: ‘Mensen vragen zich nu bijvoorbeeld af of ze op een Instagramfoto nog mogen reageren met: ‘Waw, sexy!’ En natuurlijk mag dat. Iemand die beslist om een sexy foto te verspreiden, heeft het volle recht om zich zo te presenteren, maar dat betekent ook dat anderen erop mogen reageren. Zolang het op een respectvolle manier gebeurt, is daar niets mis mee.
Het valt niet in regels te vatten, maar het is gewoon verstandig om in het begin van een relatie, als je de andere nog niet goed kent, voorzichtig te zijn. Bij een eerste date op café zit je toch ook niet in geuren en kleuren te vertellen welke standjes je prefereert?
Het is misschien ouderwets, maar ik pleit eigenlijk een beetje voor fatsoen en respect: zo zorg je ervoor dat je niet los over iemands grenzen gaat. En als later blijkt dat jullie het allebei heerlijk vinden om vuile praat te verkopen: prima! Gaan!’ (lacht)
XXX
Weet je nog hoe nieuwsgierig jij zelf was als prille puber? Hoe je in de videotheek je best deed om door het gordijntje een blik op te vangen van de XRated movies? Vandaag moeten tieners niet eens hun best doen, alles ligt online voor het grabbelen.
Merk je dat je kroost naar seksueel getinte foto’s of filmpjes kijkt? Word dan zeker niet boos en begrijp dat het deel uitmaakt van hun ontwikkeling. Het is logisch dat ze op zoek gaan naar antwoorden en al even logisch dat ze soms op beelden botsen waar ze eigenlijk nog niet aan toe zijn. Geen enkele internetfilter kan jou als ouder vervangen.
Praat zeker met jonge tieners over wat ze online allemaal te zien kunnen krijgen. Ga niet spioneren of controleren, maar zeg dat bepaalde beelden hen misschien zullen choqueren en dat ze zich niet moeten schamen om in dat geval bij jou aan te kloppen.
LEES OOK > Met je tiener praten over relaties en seks: ‘Hier is alles bespreekbaar’
Yesss!
Een geweldig bevredigd gevoel na het lezen van de vierentwintig voorgaande letters over seksuele opvoeding? Of wil je meer? Naast de infobronnen die we al hebben aanbevolen, vind je ook steengoede info over tieners & seks op Veilig Online. Ook het boek Digitaal Ontmaagd is een nuttig en degelijk naslagwerk.
Zeemzoet
Inderdaad: zeemzoet. Want met al dat praten over porno, sexting, lijven en lust, zouden we bijna de liefde over het hoofd zien. En daar draait het toch allemaal om?
Vergeet je tieners naast al die praktische toestanden en vele waarschuwingen niet mee te geven dat seks vooral – en liefst – te maken heeft met graag zien. Want all you need is love, dat wisten ze in de jaren zestig ook al.
Illustraties: Gloria Monserez
Volg de Gezinsbond ook op Facebook, Twitter en Instagram om op de hoogte te blijven van nieuwtjes en activiteiten. Lid worden van de Gezinsbond kan hier.
Gepubliceerd op: 17/02/2021, laatste update op: 20/04/2023Tags: puberteit