Elke dag plegen bijna drie mensen zelfmoord in ons land, meer dan 1.000 per jaar. Het aantal zelfmoordpogingen ligt nog veel hoger: 28 per dag. Zelfmoordlijn (1813.be) staat zo’n 14.500 mensen per jaar te woord: mensen die denken aan zelfmoord of familieleden en vrienden die zich zorgen maken over iemand. Voor iets dat zo vaak voorkomt en zo uitgebreid bestudeerd is, wordt zelfdoding nog opvallend vaak slecht begrepen. Hieronder worden enkele vaak voorkomende mythes besproken.
1. “Wie zelfmoord pleegt, die wil dood”
Misverstanden over zelfmoord? Een persoon met een doodswens wil niet altijd dood. Vaak gaat het erover dat ze niet op deze manier willen verder leven en geen uitweg meer zien. De wens om hun leven te veranderen is vaak groter dan de wens om te sterven. Een verandering teweegbrengen in de situatie van de suïcidale persoon kan bijgevolg beschermend werken.
2. “Wie over zelfdoding praat, doet het toch niet.”
De meerderheid van de mensen die overleden zijn door zelfdoding (55-90 procent), hadden vooraf enkele signalen uitgestuurd. Ze laten merken dat ze dood willen, ze praten over hun pijn, ze geven aan dat ze geen uitweg meer zien.
Het is schrikken om zoiets te horen, maar het is best het signaal serieus te nemen en erover te praten. Dat betekent ook dat je het concreet mag maken: “Ik hoor je zeggen dat het niet meer hoeft. Bedoel je dan dat je liever dood zou zijn? Denk je soms aan zelfdoding?”.
Zelfdodingsgedachten bespreken is een belangrijke manier om zelfdoding te voorkomen.
3. “Als iemand dood wil, dan kan je daar niks tegen doen.”
Nee, praten (bijvoorbeeld met Zelfmoordlijn 1813 en Tele-Onthaal) is een heel belangrijke manier om zelfdoding te voorkomen. Stel geïnteresseerde, gerichte vragen zonder oordeel uit te spreken (“Ik krijg de indruk dat je je heel wanhopig voelt. Wat maakt dat je liever dood zou zijn?”).
Verleidelijk maar te vermijden is peptalk, zoals “Kop op, het komt allemaal wel goed”. Ook oplossingen aanbieden (“Ga eens wat wandelen, daar fris je van op.”) heeft vaak niet het gewenste effect.
Het gebruik van bepaalde e-tools blijken effectief tegen zelfdoding, zoals Think Life, Back Up en On Track Again.
4. “Een zelfmoordpoging is een manier om aandacht te vragen.”
Bij ongeveer de helft van de zelfmoordpogingen wordt aangegeven dat er een doodswens aanwezig was. Dit wil echter niet zeggen dat de andere helft niet ernstig moet genomen worden: ook zij willen een ander leven, een leven zonder pijn. Het is een signaal dat het zo niet anders kan.
Elke zelfmoordpoging moet ernstig genomen worden, want een zelfmoordpoging effent het pad voor verder suïcidaal gedrag.
5. “Als het beter gaat na een zelfmoordpoging, is het gevaar geweken.”
Verleidelijk om dat te denken, zeker door de omgeving. Ze zien verbetering, beginnen te ontspannen, houden niet meer elke seconde en elk signaal in het oog. Helaas is het omgekeerde het geval: de meeste zelfdodingen gebeuren in de maanden van verbetering na een poging.
Een zelfmoordpoging werkt drempelverlagend voor mensen met zelfmoordgedachten: ze hebben een stukje van de weg afgelegd, en dat schrikt minder af. Daarom is het belangrijk na elke poging te achterhalen waarom de poging werd ondernomen. Zo kan een herhaling (hopelijk) worden voorkomen.
6. “Zelfdoding gebeurt impulsief.”
Dat lijkt soms zo voor de buitenwereld, maar in realiteit gaat er een heel proces aan vooraf. Denken aan zelfdoding, een plan opstellen, dat plan concreter maken… enzovoort. Dat proces duurt gemiddeld 2,5 jaar. Vaak is er wel een druppel die de emmer doet overlopen, waardoor het plan ineens in realiteit wordt omgezet. Door zelfmoordgedachten ter sprake te brengen, kan dit proces worden gestopt.
7. “Erover praten brengt jongeren alleen maar op ideeën.”
Mediaverslaggeving over zelfmoorden kan een piek teweeg brengen, zeker als er over methodes, locaties of zelfdoding van bekende personen wordt bericht. Daartegenover staat dat erover praten, zelfmoord bespreekbaar maken en een doodswens serieus nemen, het suïciderisico kunnen verminderen.
De informatie in dit artikel werd gebaseerd op gegevens die werden teruggevonden in ‘Mythes over zelfmoord’ van Zelfmoordlijn. Deze website biedt informatie en hulp aan mensen die aan zelfdoding denken en zij die bezorgd zijn om hun naasten. Wie met vragen zit rond zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website www.zelfmoord1813.be.
Lid worden? Klik hier
Gepubliceerd op: 19/09/2017, laatste update op: 31/10/2017
Tags: zelfmoord, zelfmoordgedachten, zelfmoordlijn