Dankzij #METOO staat seksueel grensoverschrijdend gedrag duidelijk op de agenda. In dikke zwarte letters en in fluo onderstreept. Maar waar ligt de grens? En mag je nog flirten?
In haar boek Hoe legaal te flirten zet professor seksueel strafrecht Liesbet Stevens alles nog eens op een rijtje. Aan de hand van concrete situaties schept ze duidelijkheid over hoe we respectvol met elkaar kunnen omgaan. Flirten inclusief.
Bewustwording
‘In de #metoo-periode ontwaakten heel wat mensen uit twee illusies’, steekt ze van wal. ‘Ten eerste dat grensoverschrijdend gedrag niet vaak voorkomt. En ten tweede dat het allemaal nogal duidelijk was wat er mocht en niet mocht.
Een gewelddadige verkrachting, dat mocht niet. Maar van al de rest moest je toch niet zo’n probleem maken? Ik overdrijf nu een beetje, maar plots ontstond bij veel mensen het gevoel van: “Oei, er zijn blijkbaar een aantal grenzen waar we ons niet bewust van zijn.”’
LEES OOK > 8 manieren om onze dochters sterker te maken
Grenzen
‘Al bij al valt het mee hoor. De meeste mensen zijn perfect in staat om aan te voelen wanneer ze iemand anders in een ongemakkelijke positie brengen.
Maar het was echt wel hoog tijd dat er meer aandacht kwam voor die grenzen in relaties. Want het is niet omdat jij iets normaal, goed en aanvaardbaar vindt, dat de andere dat ook vindt.
Als je al jaren met iemand een relatie hebt, is het meestal wel duidelijk: dan beschik je over veel meer info dan de avond waarop je iemand leert kennen.’
Rood licht
Precies daarom zette Liesbet flirten in de titel van haar boek: omdat je op dat moment iemands grenzen nog niet kent.
‘Het is niet mijn bedoeling om als een etiquette-tante te dicteren hoe mensen moeten flirten. Maar ik wil wel het speelveld afbakenen’ – Liesbet Stevens
‘Wie initiatief neemt om te flirten, staat als het ware als tweede in de rij voor de rode lichten. Degene met wie je wil flirten staat eerst, en die bepaalt het tempo.
Het is aan de initiatiefnemer om die snelheid te volgen of zelfs nog iets trager te gaan. Doe je dat niet, dan komen er accidenten van.’
Heer in het verkeer
‘In het verkeer aanvaarden we perfect dat we voorzichtig moeten zijn, omdat niet voorzichtig zijn tot heel grote schade kan leiden.
Maar dat onvoorzichtigheid in menselijke relaties óók tot grote schade kan leiden, is voor heel wat mensen een nieuw bewustzijn. Vanuit het perspectief van veel daders is het allemaal “niet zo erg”, het is “maar een grapje”, of “niet belangrijk”.
Maar zo komt het niet over bij de slachtoffers, en zeker niet als er sprake is van een machtsrelatie. We denken dan altijd aan de baas en zijn secretaresse, maar het gaat evengoed over de scoutsleider en iemand van zijn groep, of een assistent en de student.’
Strafbare feiten
Een belangrijk uitgangspunt in het boek is dat heel wat mensen niet goed weten wat strafbaar is en wat niet.
‘Er is veel meer strafbaar dan gewelddadige verkrachting. Iemand bespieden, in het publiek seksistische uitspraken doen over een persoon … dat zijn echte misdrijven.
Als een collega op het werk rondvertelt dat jij je een weg naar boven hebt geslapen, begaat die collega een strafbaar feit. Dan mág je werkgever niet alleen optreden, hij móet dat zelfs doen.
En jij als slachtoffer hebt dan alle recht om aan te geven dat er niet correct met jou wordt omgegaan.’
Nood aan informatie
‘Heel wat mensen zijn er niet van op de hoogte dat zulke dingen daadwerkelijk al door de wet geregeld zijn. Als je ergens begint te werken, is dat niet het eerste wat je opzoekt in het arbeidsreglement. Je gaat ook niet meteen vragen wie er aangesteld is als vertrouwenspersoon of preventie-adviseur.
Als het je overkomt, weet je meestal niet goed welke mogelijkheden je hebt. Die behoefte aan informatie voel ik heel erg aan.
LEES OOK > Veilige gehechtheid: ‘De vroeg kindertijd bepaalt mee hoe iemand als volwassene relaties aangaat’
Maar ook als het over niet-strafbare feiten gaat, moeten werkgevers het véél meer over grenzen hebben, zodat het duidelijk is voor iedereen: “Wat is voor jou grensoverschrijdend?” en “Hoe kunnen we dergelijk gedrag in ons bedrijf snel aanpakken voordat het escaleert?”‘
Voorlichting voor volwassenen
Erover praten is dus een heel belangrijke stap in de bewustmaking en de aanpak.
‘Voilà. Met mijn boek wou ik in de eerste plaats het gesprek voeden: het is echt nodig dat er meer kennis verspreid wordt over dat thema.
Als kind en tiener krijg je seksuele en relationele voorlichting, maar zodra je uit het middelbaar komt, leer je nergens nog iets over grenzen. Terwijl je dan net op de leeftijd komt dat je volop nieuwe relaties aanknoopt.’
LEES OOK > Het abc van seksuele opvoeding voor ouders van tieners
Geen etiquette-tante
‘Het is niet mijn bedoeling om als een etiquette-tante te dicteren hoe mensen moeten flirten. Maar ik wil wel het speelveld afbakenen.
De grenzen van het speelveld zijn de strafbare feiten. Daarbinnen kies je nog altijd zelf hoe je speelt en wat voor mens je wil zijn.
Want bepaalde opmerkingen en gedragingen zijn misschien niet strafbaar, maar dat wil daarom niet zeggen dat je ze als moreel hoogstaand kan catalogeren.’
LEES OOK > Rika Ponnet over de kern van ons bestaan: ‘Iedereen wil graag zien en graag gezien worden’
Flirten toegelaten
‘Elk mens behoudt op vlak van relaties en seksualiteit nog altijd heel wat vrijheid. Ik hou dus zeker geen pleidooi tegen uitgesproken mannelijkheid of vrouwelijkheid.
Of je dus nog mag flirten? Natuurlijk wel. En je mag gerust een macho of een diva zijn, zolang je de grenzen van de ander maar respecteert.’
Prof. dr. Liesbet Stevens doceert seksueel strafrecht aan de KU Leuven en is adjunct-directeur bij het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Haar boek ‘Hoe legaal te flirten. Een gids voor mannen en vrouwen over seksueel geweld en #METOO’ is uitgegeven bij Borgerhoff & Lamberigts.
Foto: Pixelshake
Dit artikel verscheen in maart 2021 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.
Gepubliceerd op: 29/03/2021Tags: communicatie, grenzen stellen, seks en relaties, seksuele opvoeding