Schaduwonderwijs: wat is het?

‘Schaduwonderwijs’, in Nederland gaat het begrip vlot over de tongen, maar bij ons is het woord minder bekend. Toch krijgen veel ouders van schoolgaande kinderen er weleens mee te maken. Maar wat is schaduwonderwijs nu eigenlijk?

Een toenemende trend

Schaduwonderwijs gaat bijvoorbeeld over huiswerkbegeleiding, (betaalde) bijles, therapie na de schooluren… De trend neemt sterk toe. Hoe komt dat, en is dat oké?

Werkende ouders hebben niet altijd de tijd om ’s avonds nog met hun kind taken of lessen te overlopen. Ze maken gebruik van de ‘huiswerkklas’ in de opvang, of zoeken een betaalde oppashulp die de schoolagenda nauwlettend opvolgt.

Leerlingen die niet mee zijn met bepaalde leerstof kunnen in principe op school terecht voor extra uitleg. Toch nemen ook heel wat ouders zelf de rol van leerkracht over of ze doen een beroep op commerciële organisaties die hun kinderen tegen betaling bijspijkeren.

LEES OOK > Inclusief onderwijs: ‘Als je praat met elkaar vind je altijd wel een oplossing.’

Spraak- en andere therapie

Heel wat leerlingen volgen na schooltijd nog therapie voor leer- of andere problemen. Zo krijgen logopedisten niet alleen leerlingen met dyslexie over de vloer, maar bijvoorbeeld ook kinderen met rekenproblemen.

Psychologen of andere therapeuten helpen kinderen met hun studiemethode, met faalangst of pestproblemen, en stellen diagnoses die leerlingen recht geven op extra ondersteuning op school.

Twee keer uit de boot

Schaduwonderwijs omvat dus een waaier aan praktijken die leerlingen gratis of tegen betaling ondersteunen bij hun schoolloopbaan. Op zich zijn veel leerlingen daarbij gebaat.

Maar stilaan komt de verantwoordelijkheid voor het aanleren van de leerstof en voor de leerlingenbegeleiding deels buiten de schoolmuren te liggen. En dat is wel een probleem.

Bovendien zijn die vele vormen van ondersteuning om allerlei redenen niet voor elke leerling even toegankelijk. Dat blijkt ook uit onderzoek.

Wie thuis al weinig of niet kan rekenen op schoolse ondersteuning van zijn ouders, maakt veel minder gebruik van de buitenschoolse hulp.

‘Nu en dan eens een bijles krijgen is op zich geen probleem,’ beaamt kinderrechtencommissaris Caroline Vrijens. ‘Maar het kan niet dat school lopen uitsluitend nog lukt door duur betaalde privéhulp in te schakelen. Alle kinderen moeten ondersteuning krijgen bij hun schoolse taken, liefst op de school zelf en gratis.’

LEES OOK > Kortere zomervakantie niet de oplossing voor leerverlies: ‘Kinderen hebben ongelijk onderwijs nodig’

Geld, geduld, geluk

‘Elk kind heeft recht op onderwijs, en dat is een taak van de overheid’, legt Caroline Vrijens uit. Dat lijkt onderwijsminister Ben Weyts begrepen te hebben. In een recente nota aan de Vlaamse regering heeft hij laten weten dat hij wil streven naar ‘echte maatschappelijke inclusie’, wat betekent ‘veel minder leerlingen naar het schaduwonderwijs’.

Dit voornemen kan op de volmondige steun rekenen van de Gezinsbond. In ons belevingsonderzoek ‘Kinderen met een etiketje, mijn kind in het secundair onderwijs’ bevestigen ouders van kinderen met specifieke onderwijsnoden dat de zoektocht naar hulp nog te vaak afhangt van eigen initiatief en van ‘geld, geduld en geluk’. Dat leidt tot meer ongelijke onderwijskansen.

Uit de schaduw

Hoog tijd dus om de noden van alle leerlingen uit de schaduw te halen en in het daglicht te plaatsen. Wat hebben we daarvoor nodig?

Een faire, geleidelijke studiekeuzebegeleiding waar talenten en motivatie van leerlingen de thuissituatie overstijgen én een sterkere ondersteuning van het zorgbeleid binnen de muren van élke school.

‘We zien ook mooie voorbeelden van leerhulp buiten de school waar kinderen in armoede wel degelijk baat bij hebben’, vertelt Caroline Vrijens. ‘Belangrijk is om goed met de school te overleggen zodat de externe hulp aansluit bij de aanpak van de leerkrachten. Zo treed je meteen ook uit de schaduw.’

LEES OOK > Tijd voor een maximumfactuur voor het secundair onderwijs

Dit artikel verscheen in december 2019 in De Bond, het ledenblad van de Gezinsbond. De Bond kan ook bij jou (gratis!) in de bus vallen. Het enige wat je hoeft te doen, is lid worden. Nieuwtjes en activiteiten van de Gezinsbond meevolgen kan ook via Facebook, Twitter en Instagram.

Tags: inclusief onderwijs, onderwijs